सर्वमङ्गलमङ्गल्ये शिवे सर्वार्थसाधिके । शरण्ये त्र्यम्बके गौरि नारायणि नमोऽस्तुते ॥

पश्चिमवङ्गराज्ये आश्वयुजमासः (सप्टम्बर्-अक्टोबरमासयोः वर्तमानः) वर्षस्य प्रमुखभागायते । यतः अस्मिन्नेव मासे महोत्साहदायकं नवरात्रोत्सवम् आचरन्ति तत्रत्याः । आश्विनमासस्य शुक्लपक्षे प्रतिवर्षं दुर्गा पूजयन्ति भारतवासिनः । विशेषेण भारतदेशस्य पूर्वस्यां दक्षिणस्यां दिशि, बङ्ग, असम, अरुणाचल, मणिपुर, त्रिपुरा, मेघालयं, मिजोरम, नागालैंड, बिहार, उड़ीसा, आन्ध्र, तमिलनाडु आदि राज्येषु अयं महोत्सवः उसाहेन प्रवर्तते। भारतदेशे नेपालदेशे च शरदे नवरात्रे देव्याः पूजनं लोके प्रचलितमस्ति । केचन देवीं स्वगृहे एव पूजयन्ति । देवासुरसंग्राम महिषासुरेण भयंकरं युद्धम् प्रवुत्तम् । तस्मिन् विजयार्थ सर्वे देवाः मिलित्वा संयुक्तां शक्तिं निर्माय अयुध्यन्त । एषा शक्तिः देवीदुर्गा आसीत्। सा सिंहारुढादेवी दशभूजा अपि कथ्यते ।तस्याः दशभूजा: दशप्रकारेण अस्त्रै: सज्जिता: सन्ति। अतः इयं पूजा शक्तिपूजापि कथ्यते । प्रतिपदा प्रभृति दशमी यावत् अयम उत्सवः आयोजयते । देव्याः पुजनेन मानवस्य न कुत्रापि पराजयों भवति । दुर्गापूजा बङ्गालदेशस्य वृहत्तम: उत्सव: अस्ति । एषु दिनेषु जनाः नूतनवस्त्राणि धारयन्ति, विविधप्रकारभोजनमं कुर्वन्ति च । कोलकातानगरी उच्चमार्गीय सज्जायां सज्जीकृतां भवति। अस्य स्थानस्य अलङ्कारमण्डितरूपं सम्पूर्णे विश्वे विरलातिविरलम् अस्ति। जना: अस्मिन् उत्सवे भेदभावं परित्यज्य हर्षमण्डिता: भवन्ति ।

ये जना: दुर्गापूजां कुर्वन्ति ते दु:खमुक्ता: भवन्ति । अत: उच्यते दुर्गा दुर्गतिनाशीनी ।।

या देवी सर्वभूतेषु बुद्धिरूपेण संस्थिता । नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः॥

या देवी सर्वभूतेषु शक्तिरूपेण संस्थिता । नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः॥

या देवी सर्वभूतेषु लज्जारूपेण संस्थिता । नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः॥

Dr.Kakali Roy Chowdhury

kakalirc@hotmail.com